De urgentie: media onder druk
De invloed van commerciële platforms op onze informatievoorziening groeit razendsnel. Algoritmes bepalen steeds vaker wat we te zien krijgen, met een nadruk op virale content, emotie en polarisatie. Nina Boelsums pleit daarom voor een ander perspectief: “We moeten technologie niet afschrijven als probleem, maar heroverwegen als kans. De vraag is: hoe kunnen we technologie gebruiken in dienst van het publieke belang?”
Nina onderzoekt bij VPRO Medialab hoe immersieve technologieën, zoals VR, AR, gamification en AI nieuwe vormen van journalistiek mogelijk maken. Denk aan meeslepende verhalen die je als kijker zelf kunt beïnvloeden, of interactieve content die kinderen op een speelse manier betrekt bij maatschappelijke thema’s. Deze formats maken journalistiek niet alleen aantrekkelijker, maar ook toegankelijker en inclusiever.
Drie takeaways: bouwen aan publieke waarde
Aan de hand van praktijkvoorbeelden uit binnen- en buitenland deelde Nina drie inzichten:
1. Technologie als vertelkracht
Publieke media kunnen innovatieve technologieën benutten om verhalen te vertellen die mensen verbinden, activeren en verdieping bieden. Van interactieve kindershows tot immersieve journalistiek: technologie biedt nieuwe mogelijkheden voor betrokken storytelling.
Een mooi voorbeeld hiervan is het VPRO Medialab-project Operatie Infiltratie, waarin kinderen worden uitgedaagd kritisch na te denken over online veiligheid en privacy via een interactieve ervaring. Een opvallend inzicht tijdens het project was dat als je kinderen vraagt iets níét te doen, ze juist geneigd zijn het wél te doen. Deze gedragsdynamiek speelde een cruciale rol in de opzet en impact van het project.
2. Denk voorbij Silicon Valley
Het werk van Forensic Architecture in Londen, laat zien dat maatschappelijke impact en technologische innovatie uitstekend samengaan, zonder afhankelijk te zijn van commerciële techplatforms. Het is mogelijk om alternatieven te ontwikkelen die publieke waarden wél centraal stellen.
Een sprekende toepassing hiervan is de VPRO-productie Wat gebeurde er bij de studentenprotesten in Iran?, waarin in samenwerking met Forensic Architecture reconstructies zijn gemaakt van gebeurtenissen op basis van open source onderzoek. Dit laat zien hoe technologie en onderzoek kunnen worden ingezet voor transparantie, publieke verantwoording en maatschappelijke bewustwording.
3. Verantwoordelijkheid bij de maker
De keuzes die we als makers, ontwerpers en journalisten maken, zijn niet neutraal. Ze beïnvloeden publieke opinie, mentale gezondheid en democratische processen. Dat vraagt om een bewuste, kritische houding ten opzichte van de middelen en platforms die we inzetten.
Experiment als motor van vernieuwing
Een terugkerend thema tijdens de Talk was het belang van experiment. Publieke media-instellingen moeten meer ruimte krijgen (én nemen) om te testen met nieuwe vertelvormen, samenwerkingen en technologieën – zonder direct in rendement te denken. Nina benadrukte dat het VPRO Medialab fungeert als ‘proeftuin’, waarin creativiteit, maatschappelijke relevantie en technologische innovatie samenkomen.
Maar experimenteren betekent ook: fouten durven maken. En dat is lastig in een sector die steeds meer onder druk staat om efficiënt en verantwoord te werken. Toch is het volgens Nina precies die ruimte voor creatief risico die we nodig hebben om tot échte vernieuwing te komen.
Technologie is niet neutraal, het draagt de waarden van de makers. En daarom is het van groot belang dat publieke instellingen zich niet alleen richten op content, maar ook op de infrastructuur waarbinnen die content wordt verspreid. Of zoals Nina het verwoordt: “Publieke media moeten niet alleen zenden, maar ook bouwen.
Over Pizza Talks
Pizza Talks zijn inspiratiesessies bij Media Campus NL, waarin actuele thema’s rond innovatie en digitalisering in de media centraal staan. Denk aan onderwerpen als (generatieve) AI, XR, deep fakes. De sessies zijn bedoeld voor studenten en professionals uit de media- en game-industrie die willen leren, delen en netwerken en uiteraard met een stuk pizza erbij. Deelname is gratis.